zweig’ın satranç’ı

Stefa Zweig’in II. Paylaşım Savaşı yıllarını anlatan, Alfa Yayınları arasında okura  sunulan  ‘Satranç ‘ adlı yapıtı aynı zamanda satrançla ilgili bilgiler de veriyor.

Stefan Zweig’ın ‘Satranç’ adlı romanı ( uzun öyküsü) II.Paylaşım Savaşı ve sonrasını anlatsa da günümüzden izler bulunabilecek bir yapıt olma özelliğini taşıyor.

faşizm

Yazar, bir satranç oyuncusunun öyküsüyle başladığı yapıtını başka bir öyküyle birleştirerek okura faşizmin kitle kökeni hakkında bilgi veriyor. Faşizmin tabanını oluşturan horlanan insanlar sayesinde yükselişe geçeceğini belirtiyor. II. Paylaşım Savaşı yıllarını,  geriye dönerek anlattığı yapıtta Hitler faşizminin omurgasını oluşturan  insan tipi ve faşizmin saldırganlığını okura sunuyor.

“ O arada nasyonal sosyalistler, ordularını bütün dünyaya karşı silahlandırmadan çok önce aynı bu ordu kadar tehlikeli ve eğitimli başka bir orduyu örgütlemeye başlamışlardı: mağdurlar, dışlanmışlar, aşağılanmışlar lejyonu.  Her resmi dairede, her işletmede “hücre”adını verdikleri  birimler yuvalanmıştı,  Dollfuss ve Schuschnigg’in özel odalarına varıncaya dek  her noktada gizli dinleme elemanları ve casusları vardı.” (s.47)

satranç

Stefan Zweig’in ‘Satranç’ adlı yapıtının bir başka yönü ise satrançla ilgili bilgi vermesi. Çünkü yapıtın iki önemli kahramanı satrançla ilgili kişiler olarak  çıkıyor okurun karşısına. Bunlardan  birisi dünyanın en iyi satranç oyuncusu. Kitapta satranç oynanıyor, satrançla ilgili teknik bilgilerin yanında, yaşamda denk düştüğü yerler gösteriliyor.

“” Başlangıç kurallarını her çocuk öğrenebilir, heracemi onu oynamaya girişebilir, ama o yine de bu değiştirilemez darlıktaki kare içinde  özel bir usta türünü yaratacak güçtedir; başka kimseyle karşılaştırılamayacak, sadece satranca yetenekli  kişilerdir bu insanlar, içlerinde vizyon, sabır  ve tekniğin tıpkı bir matematikçide , şairde, müzisyende  olduğu gibi tam olarak belirli bir dağılım ve  yalnızca farklı katman ve bağ içinde  etkin olduğu spesifik  dahiler. ” (s.20)

Stefan Zweig’ın Satranç adlı yapıtı Hitler faşizmiyle ilgili canlı görüntüler sunmanın  yanında satranca ilişkin kimi  bilgiler de veriyor. Önerilir…

Mustafa ASLAN

——————

Stefan Zweig, Satranç, Türkçesi:Murat Semih Uçar, Alfa Yayınları’nda I. Basım:Temmuz 2015, İstanbul