umberto eco’dan ortaçağ
Ülkemizde ilk kez ‘Gülün Adı’ romanıyla tanınan ve düşün dünyasına katkılarıyla varlığını duyumsatan Umberto Eco’nun editörlüğünde gerçekleştirilen ve dört cilt olarak düşünülen ‘Ortaçağ (Keşifler-Ticaret- Ütopyalar)’adlı yapıtı okurlara Alfa yayınları tarafından sunuldu.
Umberto Eco’nun ‘Ortaçağ’ adlı yapıtı Tarih, felsefe, Bilim ve Teknik, Edebiyat ve Tiyatro, Görsel Sanatlar ve Müzik adlı bölümlerden oluşuyor.
Umberto Eco’nun “Tarih” bölümünde yer alan konulardan kimileri şöyle sıralanıyor: Tarihi Olaylar-Modern devletlerin oluşumu, Aragon Hanedanının Akdeniz’deki varlığı, Konstantinopolis’in düşüşü, Yüz Yıl Savaşlarının sonu, İtalyan devletleri arasındaki denge..
Ülkeler-Kilise devleti, Fransa Krallığı, Burgonya’nın yükselişi, Breton Dükalığı, İngiltere Krallığı, İskoçya, Germen İmparatorluğu, İsviçre Konfederasyono, Bohemya, Macaristan, Polonya, İskandinav ülkeleri, “Üçüncü Roma”, İber yarımadası, İtalya’daki Beylikler, Venedik Cumhuriyeti, Güney İtalya, Bizans imparatorluğu ve Paleologos Hanedanı, Osmanlı İmparatorluğu.
Ekonomi- Demografik artış ve ekonomik büyüme, tarım ve hayvancılık, madenler ve imalat alanı, Şehirler, Deniz yoluyla ticaret ve limanlar, Pazarlar, fuarlar, ticaret ilişkileri ve ulaşım yolları, Kredi sistemi, para ve monte di pietalar, Kolomb öncesi deniz seferleri ve coğrafi keşifler.
Toplum- Aristokrasiler ve burjuvaziler, Papa ve kilise hiyeraşileri, Dinsel tarikatlar, Dinsel cemiyetler, Yoksullar, hacılar ve hayır işleri, Eşkıyalar, korsanlar ve devlet namına korsanlık yapanlar, marranolar ve moriscolar, Yahudiler, Çingeneler, Matbaa ve kitabın doğuşu, Cadı avı, Engizisyon, Dinsel kaygılar, Eğitim ve kültür merkezleri, Dine adanma, Gelenekten yenilikçiliğe savaş, Kadınların gücü, Törenler, bayramlar ve oyunlar, Gündelik hayat.
Felsefe-Bilimsel uyanış, XV. yüzyılda İtalya’da Aristotelesçi gelenek, “Okullar” çağı:XV. ile XVII. yüzyıllar arasında üniversitelerde felsefe, Platon ve Aristoteles:Kıyaslamalardan uzlaşmalara, Stoacılık karşıtı tartışmalar ve Boethius ile Epikuros’un geri kazanılması:Lorenzo Valla’nın felsefesi ve filolojisi, Cusanus, Docta Ignorantia ve sonsuzluğun felsefesi, Rönesans eşiğinde Hümanizm ve felsefe, Vita Activa ve Contemplativa:Salutati’nin yurttaş hümanizmi, Leon batista Alberti:Homo Faber, zaman ve felsefi pedagoji, Saray politikası ve ideal hükümdar:Machiavelli’den önce farklı iktidar görüşleri.
Bilim ve Teknik- Astronomi-Bilimsel aletler ve uygulamaları, Matematik, XV. yüzyıldaki bilimsel tartışmaların bazı yönleri, Hümanizm ve Yunan matematikleri.
Tıp- Antikçağa ait yeni kaynakların tercümesi ve keşfi: yunan metinlerinin dönüşü, Eski Metinler ve yeni bilgiler:Botanik ve tıp, Mondino de’Liuzzi’den Leonardo da Vinci’ye anatomi bilgileri, İtalyan şehirlerinde sağlık yönetimi, tıp kolejleri ve kamu idareleri, karantina, farmakopeleri Yeni bir hastalığın modeli: Frengi ve yayılması.
Simya ve deneysel kimya-Simya ve simyacılar, Teknik bilgiler alanında kültürel devrim, makine kültürü:Hükümdarlar, mühendisler, hümanistler, Mühendis hümanistler:Giovanni Fontana ve Roberto Valturio, Alman askeri mühendisler, Leonardo da Vinci, Yenilikler, keşifler, icatlar, Optik ve ışık teorisi, Yolculuklar, araştırmalar, keşifler, Klasik eserler ve bilim, Teoriden pratiğe, Avrupa’nın dışındaki ülkeler, Çinde bilim ve teknik.
Edebiyat ve Tiyatro- Hümanizm yüzyılı, Hümanizm:Genel özellikleri, Antikçağ metinlerinin keşfi, Roma efsanesi, Yurttaş Hümanizmi, Yunanca öğrenimi ve araştırmaları, Hümanist ve nesir türleri,
Tarih yazımı, Latince şiir, Saray ve şehir edebiyatı, Pontano ve Aragon döneminde Napoli’de hümanizm, Leon Battista Alaberti ve İtalya’da halk dilinde hümanizm, Hikayeler diğer kısa anlatım türleri, Poliziano, Saraylarda ve şehirlerde şiir, Boiardo ve şövalye şiirleri, Hümanistlerin dini, Vaazlar, Dinsel şiir: Laudalar, Klasik tiyatronun yeniden keşfi ve hümanist tiyatro, Bayramlar, güldürüler ve kutsal temsiller.
GÖRSEL SANATLAR- Uluslararası Gotik stil, Fransa saray kültürü stili, Visconti Hanedanı döneminde Milano, Gentile da Fabriano, Erkek ve kadın kahramanlar, köylüler:Uluslararası gotik stilin İtalya’daki diğer merkezleri, Rönesans ve Antikçağın etkisi altında gelişen kültür:Antikçağ’la ilişkiler, Perspektif ve perspektif temelli mekan, Masaccio, Donatello, Paolo Uccello, Jan van Eyck, Antonello da Messina, Yeni sanatçı figürü, Çizimin üstünlüğü, Portre sanatı, Anıt mezarlar, Atlı heykeller, Ütopya ile gerçeklik arasında şehir, Padova ve Ferraara:Rönesansın iki varyasyonu, Venedik:Gelenekle yenilik arasında, Giovanni Bellini,XV. yüzyıl sonlarında Floransa…
Müzik-Kuramsal müzik düşünceşleri, Marsilio Ficino, Johannes Tinctoris, Franchino Gaffurio ve müzik alanında hümanizm, Uygulamalar ve kompozisyon teknikleri, XV. yüzyılda müzik türleri ve teknikleri, Kilise koroları ve saraylardaki “flamanlar”, ilk besteci kuşakları, Karnaval şarkıları, XV. yüzyılda dans:İnceleme yazıları, XV. yüzyılda enstrümantal müzik, latince sözlük.
Umberto Eco’nun editörlüğünü yaptığı ‘Ortaçağ (Keşifler-Ticaret- Ütopyalar)adlı yapıtta İstanbul ve Osmanlı’yı da ilgilendiren bölümler de bulunuyor.
Bu yapıt, önemli bir başvuru kaynakçası. Önerilir.
Mustafa ASLAN
————–
Ortaçağ (Keşifler-Ticaret- Ütopyalar), Umberto Eco (Editör), Çeviren:Leyla Tonguç Basmacı, I. Basım: Alfa Yayınları, İstanbul, Kasım 2015
